Basının en önemli haber kaynağı devlettir. Devlet kişiler hakkında fazlaca bilgi ve belgeye sahiptir. Bireyin bu bilgi ve belgelere ulaşma hakkı bilgi edinme hakkı olarak kavramsallaşır. 4982 sayılı Bilgi Edinme Kanunu (2003) ve Anayasanın 74. Maddesindeki dilekçe hakkı, bilgi edinme hakkı kapsamındaki düzenlemelerdir.
Bilgi edinme hakkını tanıyan ilk ülke İsveç’tir. (1766)
Bu hakkında bir sınırı vardır. Devlet sırrına, ülkenin ekonomik çıkarlarına, istihbarata, idari soruşturmaya, adli soruşturmaya v kovuşturmaya, kamuoyunu ilgilendirmeyen kurum içi düzenlemelere ilişkin, özel hayatın ve haberleşmenin gizliliğini ihlal edecek, ticari sır olarak nitelendirilen bilgi ve belgeler ile tavsiye ve mütalaa talepleri bilgi edime hakkı kapsamı dışındadır.
AİHM, Sunday Times/Birleşik Kırallık davasında bilgi ve fikirleri yaymak basının görevi, bunları öğrenmek de kamunun hakkıdır der.
Haber kaynağının korunması hakkı da önemli tamamlayıcı haklardandır. Bu hak korunmaz ise kamuya yararlı konular konusunda basını bilgilendirme hususunda kaynaklar kaçınacaktır. Bu durumda vatandaşın bilgi edinme hakkı gasp edilmiş olacaktır.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Mart, 2000’de gazetecilerin kaynaklarını açıklamama hakkı olduğu yönünde tavsiye karar almışlardır. Sınırlama AİHS 10. Maddesindeki hükümlere göre olmalıdır. Hatta daha da ileri giderek, sınırlama konusundaki sebeplerden birinin içeriğine girmesi sınırlama için yeterli değildir ifadeleri yer almıştır. Kamu yararı gözetilerek bu sınırlamaların ele alınması gerektiği belirtilmiştir. Yeterince hayati ve ciddi karakter sergileyen koşullar ışığında sınırlama yapılmalı. Bir üstünlük kuruyor.
AİHM, Goodwin/Birleşik Krallık davasında gazetecinin haber kaynağını açıklamama hakkına vurgu yapmıştır. Kaynak açıklanırsa basının kamunun bekçi köpeği olma rolünü yerine getiremeyeceğini söylemiştir.Kamu yararından daha üstün bir yarar söz konusu olmaz ise AİHS’nin 10. Maddesi ihlal edilmiş olacaktır.
İlk yorum yapan siz olun